แกสไลท์ติ้ง" (Gaslighting) เป็นพฤติกรรมทางจิตวิทยาที่บุคคลหนึ่งพยายามทำให้อีกฝ่ายรู้สึกสงสัยในความคิด ความรู้สึก และความเข้าใจของตนเอง โดยมักใช้การบิดเบือนข้อมูล การปฏิเสธความจริง และการโกหกเพื่อควบคุมหรือทำลายความมั่นใจของอีกฝ่าย
ลักษณะของ Gaslighting
1. การบิดเบือนความจริง: การบิดเบือนหรือปฏิเสธความจริงที่เกิดขึ้นเพื่อทำให้อีกฝ่ายรู้สึกสงสัยในความจำและความเข้าใจของตนเอง
2. การใช้ข้อมูลผิด: การให้ข้อมูลที่ผิดหรือบิดเบือนเพื่อทำให้อีกฝ่ายรู้สึกว่าเขาเข้าใจผิด
3. การปฏิเสธ: การปฏิเสธเหตุการณ์หรือความรู้สึกที่เกิดขึ้น โดยทำให้อีกฝ่ายรู้สึกว่าตนเองไม่สามารถเชื่อในความทรงจำของตนได้
4. การใช้โทษ: การกล่าวโทษอีกฝ่ายว่าเขาเป็นคนผิดหรือมีปัญหา เพื่อทำให้เขารู้สึกไม่มั่นคงและสงสัยในตัวเอง
ผลกระทบของการถูก Gaslighting
- **การสูญเสียความมั่นใจ:** บุคคลที่ตกเป็นเหยื่ออาจสูญเสียความมั่นใจในตนเองและเริ่มสงสัยในความสามารถของตนเอง
- **ความรู้สึกไม่มั่นคง:** เหยื่ออาจรู้สึกไม่มั่นคงและไม่สามารถเชื่อในความคิดและความรู้สึกของตนเอง
- **ภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวล:** แกสไลท์ติ้งอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า วิตกกังวล และปัญหาทางจิตใจอื่น ๆ
การรับมือกับ Gaslighting
1. การยืนยันความจริง: รักษาความมั่นใจในความทรงจำและความรู้สึกของตนเอง อย่าปล่อยให้การบิดเบือนความจริงมีอิทธิพล
2. การจดบันทึก: จดบันทึกเหตุการณ์และความรู้สึกที่เกิดขึ้น เพื่อให้คุณมีข้อมูลในการยืนยันความจริง
3. การหาคำปรึกษา: พูดคุยกับเพื่อนหรือผู้เชี่ยวชาญที่คุณไว้ใจเพื่อรับคำปรึกษาและการสนับสนุน
4. การกำหนดขอบเขต: กำหนดขอบเขตในการสื่อสารและปฏิสัมพันธ์กับบุคคลที่มีพฤติกรรมแกสไลท์ติ้ง
การรับมือกับGaslightingต้องการความเข้มแข็งและความมั่นใจในตนเอง รวมถึงการหาคำปรึกษาและการสนับสนุนจากคนรอบข้างเพื่อรักษาสุขภาพจิตใจและความมั่นคงในตนเอง
ในทางจิตวิทยา พฤติกรรมการปั่นหัว (manipulate) และด้อยค่า (belittle) ผู้อื่นสามารถสัมพันธ์กับลักษณะบุคลิกภาพบางประเภทและโรคทางจิตเวชบางประการ บุคคลที่มีพฤติกรรมเหล่านี้มักมีลักษณะดังนี้:
1. บุคลิกภาพผิดปกติแบบหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorder) คนที่มีพฤติกรรมหลงตัวเองมักจะมีความต้องการอย่างแรงกล้าในการได้รับการยอมรับและชื่นชม พวกเขามักจะรู้สึกว่าตนเองมีความสำคัญมากกว่าผู้อื่น และอาจด้อยค่าหรือปั่นหัวคนอื่นเพื่อรักษาภาพลักษณ์ที่สูงส่งของตนเอง
2. บุคลิกภาพผิดปกติแบบต่อต้านสังคม (Antisocial Personality Disorder) บุคคลที่มีบุคลิกภาพแบบต่อต้านสังคมมักมีพฤติกรรมการปั่นหัวและด้อยค่าผู้อื่นอย่างไร้จิตสำนึก พวกเขาอาจไม่คำนึงถึงความรู้สึกของผู้อื่นและมักมีพฤติกรรมที่แสวงหาประโยชน์จากผู้อื่น
3. บุคลิกภาพแบบบิดเบือน (Borderline Personality Disorder) บุคคลที่มีบุคลิกภาพแบบบิดเบือนอาจแสดงพฤติกรรมที่ไม่แน่นอนและปั่นหัวคนอื่น เนื่องจากมีความไม่มั่นคงทางอารมณ์สูง และอาจมีความต้องการที่จะควบคุมคนอื่นเพื่อรักษาความรู้สึกมั่นคงของตนเอง
4. พฤติกรรมการควบคุม (Controlling Behavior) การปั่นหัวและด้อยค่าผู้อื่นอาจเป็นส่วนหนึ่งของพฤติกรรมการควบคุม ซึ่งบุคคลใช้เพื่อรักษาการควบคุมสถานการณ์หรือบุคคลอื่นให้อยู่ในสภาพที่ตนเองต้องการ
5. การกลั่นแกล้ง (Bullying) การด้อยค่าและการปั่นหัวเป็นรูปแบบของการกลั่นแกล้ง ซึ่งบุคคลอาจใช้วิธีการเหล่านี้เพื่อทำให้ผู้อื่นรู้สึกอ่อนแอและไม่มีคุณค่า เพื่อเพิ่มความรู้สึกของการมีอำนาจและควบคุม
คำศัพท์ที่ใช้เรียกบุคคลที่มีพฤติกรรมดังกล่าว
- Manipulative (ชอบปั่นหัว): บุคคลที่มีพฤติกรรมปั่นหัวและควบคุมคนอื่นเพื่อให้ได้สิ่งที่ตนต้องการ
- Belittling (ชอบด้อยค่า): บุคคลที่มีพฤติกรรมดูถูกและด้อยค่าผู้อื่น
- Narcissist (ผู้หลงตัวเอง): บุคคลที่มีพฤติกรรมหลงตัวเองและมักด้อยค่าผู้อื่นเพื่อรักษาภาพลักษณ์ของตน
- Antisocial (ต่อต้านสังคม): บุคคลที่มีพฤติกรรมไม่คำนึงถึงความรู้สึกของผู้อื่นและมักแสวงหาประโยชน์จากผู้อื่น
- Bullying (การกลั่นแกล้ง): บุคคลที่มีพฤติกรรมกลั่นแกล้ง ดูถูก และด้อยค่าผู้อื่นอย่างต่อเนื่อง
การจัดการกับบุคคลที่มีพฤติกรรมดังกล่าว
- การตั้งขอบเขต: กำหนดขอบเขตที่ชัดเจนและสื่อสารกับบุคคลที่มีพฤติกรรมดังกล่าวถึงสิ่งที่คุณยอมรับไม่ได้
- การขอความช่วยเหลือ: ขอคำปรึกษาจากผู้บริหารหรือฝ่ายทรัพยากรบุคคลเพื่อหาวิธีแก้ไขปัญหา
- การสนับสนุนจากเพื่อนร่วมงาน: สร้างเครือข่ายสนับสนุนกับเพื่อนร่วมงานที่เชื่อถือได้
- การพัฒนาตนเอง: พัฒนาทักษะการสื่อสารและความมั่นใจในตนเองเพื่อรับมือกับสถานการณ์
การทำความเข้าใจพฤติกรรมเหล่านี้จะช่วยให้คุณสามารถรับมือกับบุคคลที่มีพฤติกรรมปั่นหัวและด้อยค่าได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น