มิติที่ 2: การคิด (Thinking) ในบริบทที่กว้างขึ้นของเป้าหมายการพัฒนาด้านใน (Inner Development Goals - IDG)

งานเขียนนี้ คือ บันทึกการเรียนรู้ส่วนหนึ่ง จากการเข้าร่วมเรียนรู้ในโปรแกรม IDG Ambassador

• มิติที่ 1 การดำรงอยู่ (Being)
• มิติที่ 2 การคิด (Thinking)
• มิติที่ 3 การเชื่อมโยงสัมพันธ์ (Relating)
• มิติที่ 4 การร่วมมือ (Collaborating)
• มิติที่ 5 การลงมือทำ (Acting)

มิติที่ 2: การคิด (Thinking)

การคิด - ความเข้าใจในโลกที่ซับซ้อนของเรา (Thinking - Understanding our Complex World) วิธีที่เราเชื่อมโยงกับโลกในเชิงความคิด โลกทัศน์ และมุมมองของเราต่อความจริง (How we relate to the world cognitively, our perspective and view of reality.)

มิติของการคิดประกอบด้วยทักษะสำคัญ 5 ประการ:

1. การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking):

การคิดเชิงวิพากษ์ - ความสามารถในการสะท้อนและตรวจสอบความถูกต้องของแนวคิด หลักฐาน สมมติฐาน และแผนการ (Ability to reflect on the validity of ideas, evidence, assumptions and plans.)

• • ผู้คนส่วนใหญ่มักคิดว่าตนเองเป็นผู้ที่มีการคิดเชิงวิพากษ์ที่ดี โดยมีอคติที่ทำให้เราเชื่อว่าเราเก่งกว่าค่าเฉลี่ย
  • อย่างไรก็ตาม หลายครั้งเรามักจะคิดเพื่อปกป้องตนเองหรือภาพลักษณ์ของเรา มากกว่าที่จะมองจากหลาย ๆ มุมมอง
  • การคิดเชิงวิพากษ์ยังเกี่ยวข้องกับการตระหนักถึงอคติต่าง ๆ ของเรา
  • ผู้พูดตั้งคำถามว่า เรามีความสมดุลที่ดีในการพิจารณาข้อเท็จจริงจากมุมมองที่แตกต่างกันหรือไม่ และเราจะพัฒนาทักษะนี้ได้อย่างไร โดยไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นคนที่มีการคิดเชิงวิพากษ์มากเกินไปจนกลายเป็นคนเยาะเย้ยถากถาง (cynical)

2. ทักษะการเปิดรับมุมมอง (Perspective Skills):

ทักษะการเปิดรับมุมมอง - ความสามารถในการเรียนรู้จากมุมมองที่หลากหลาย และบูรณาการข้อคิดเข้าสู่การตีความและการลงมือทำ (Ability to learn from diverse perspectives and integrate insights into reflective sense-making and action.)

• • มีเครื่องมือหนึ่งที่เรียกว่า "Lectica" ซึ่งมีส่วนในการสร้างความเข้าใจในทักษะ การแสวงหามุมมอง (perspective seeking), การรับมุมมอง (perspective taking) และ การประสานมุมมอง (coordinating perspectives) ซึ่งเป็นสามทักษะที่แตกต่างกัน
  • Paradox คือ ถ้าเราเก่งในการรับมุมมอง เรามักจะคิดว่าเรามีหลายมุมมองเกี่ยวกับปัญหาอยู่แล้ว จึงไม่ได้เก่งในการแสวงหามุมมองจากผู้อื่น และจากนั้นก็ไม่เก่งในการประสานมุมมองเหล่านี้เข้าด้วยกัน
  • นี่คือทักษะที่สามารถฝึกฝนได้จริงในการมองเห็นระบบ และ Peter Senge ได้ทำงานอย่างยอดเยี่ยมเกี่ยวกับการคิดเชิงระบบ (system thinking) และวิธีที่เราสามารถเติบโตในการประสานงานและแสวงหามุมมองจากผู้อื่นอย่างกระตือรือร้น

3. การคิดเชิงระบบ (Systems Thinking): Update

การคิดเชิงระบบ - ความสามารถในการเข้าใจความซับซ้อนและทำงานกับความเชื่อมโยงและคุณสมบัติของระบบ (Ability to understand complexity and work with the interconnections and properties of systems.)

4. การวางแผนระยะยาวและวิสัยทัศน์ (Long-term Orientation and Visioning):

การมองระยะยาวและการมีวิสัยทัศน์ – การจินตนาการถึงเป้าหมายระยะยาวและยึดมั่นต่อเป้าหมายนั้นในรูปแบบที่สนับสนุนความเป็นอยู่ที่ดีของสังคมและสิ่งแวดล้อมโดยรวม (Imagining long-term goals and staying committed to them in ways that support broader societal and ecological well-being.)

• ทักษะนี้เกี่ยวข้องกับ การคิดและมองเห็นในระยะยาว เนื่องจากคนส่วนใหญ่มักจะคิดแบบ "ที่นี่และเดี๋ยวนี้" มากกว่า
• มีแบบฝึกหัดง่ายๆ ที่ช่วยเปลี่ยนมุมมองของเราในเรื่องการคิดระยะยาว:
• ให้นึกถึงบุคคลที่คุณรักและห่วงใยที่อายุมากที่สุดที่ยังมีชีวิตอยู่
• ให้นึกถึงบุคคลที่คุณรักและห่วงใยที่อายุน้อยที่สุดที่ยังมีชีวิตอยู่
• ลองคิดว่าโลกเป็นอย่างไรเมื่อบุคคลที่อายุมากที่สุดที่คุณคิดถึงมีอายุน้อยเท่ากับบุคคลที่อายุน้อยที่สุดที่คุณคิดถึง
• โลกในตอนนั้นแตกต่างจากตอนนี้อย่างไร อะไรคือความท้าทายในตอนนั้น และอะไรคือความท้าทายในตอนนี้
• จากนั้น ให้ลองนึกภาพว่าคุณต้องการให้โลกเป็นอย่างไรเมื่อบุคคลที่อายุน้อยที่สุดที่คุณรักและห่วงใยมีอายุเท่ากับบุคคลที่อายุมากที่สุด
• แบบฝึกหัดนี้เป็นการกระตุ้นเล็กๆ น้อยๆ ที่สามารถเปลี่ยนมุมมองของเราในการคิดและสร้างวิสัยทัศน์ระยะยาวได้

5. การคิดสร้างสรรค์ (Creativity): Update

การคิดสร้างสรรค์ - ความสามารถในการคิดนอกกรอบ จินตนาการถึงความเป็นไปได้ใหม่ ๆ และเปลี่ยนให้เป็นแนวคิดที่ทรงพลัง (Ability to think outside conventional patterns, imagine new possibilities, and shape them into transformative ideas.)

• • การใช้การคิดเชิงระนาบ (lateral thinking) หรือ หมวกแห่งการคิดของเอ็ดเวิร์ด เดอ โบโน (Edward de Bono's thinking hats) มีประโยชน์อย่างมากในการช่วยให้ทีมมีความคิดสร้างสรรค์
  • แนวทางนี้จะหลีกเลี่ยงการปะทะกันของแนวคิด แต่เน้นการคิดแบบคู่ขนาน โดยให้แต่ละคนพยายามระดมความคิดเกี่ยวกับข้อเสีย ความเสี่ยง หรือทางเลือกต่างๆ
  • จากนั้น ทีมจะพิจารณาภาพรวมทั้งหมดร่วมกัน มีวิธีง่ายๆ และโครงสร้างที่ช่วยเสริมสร้างและเรียนรู้การเพิ่มพูนทักษะเหล่านี้ได้ทั้งในระดับบุคคลและกลุ่ม

การพัฒนาทักษะเหล่านี้ในมิติ "การคิด" (Thinking) เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เราสามารถประมวลผลข้อมูล แก้ปัญหาที่ซับซ้อน และวางแผนสำหรับอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นส่วนสำคัญในการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs)