อารมณ์กับความรู้สึก ต่างกันอย่างไร

คำว่า “อารมณ์” และ “ความรู้สึก” มีความหมายที่ใกล้เคียงกันมาก บางครั้งผมใช้แทนกันเลย แต่วันนี้ไปพบเจอการให้ความหมายไว้อย่างน่าสนใจจาก Yale Center for Emotional Intelligence โดย Marc Brackett, Ph.D. และ Robin Stern, Ph.D. ขอนำมาแบ่งปัน สำหรับคนที่สนใจใคร่รู้เรื่อง “อารมณ์” ในเชิงความหมายครับ

 Emotions หรือ อารมณ์ คือ การตอบสนองสั้น ๆ จากสิ่งที่มากระตุ้น (ทั้งความจริงและจินตนาการ) ส่งผลต่อความคิด ร่างกาย การแสดงออก และพฤติกรรม

 Feelings หรือ ความรู้สึก คือ ประสบการณ์ส่วนตัวทางอารมณ์ในช่วงเวลาสั้น ๆ มีความซับซ้อน และอาจเกิดจากการผสมผสานหลายอารมณ์ เช่น รู้สึกรักและเขินอาย เป็นต้น

 Moods เป็นอีกคำหนึ่งที่มีความหมายคล้ายกับคำว่า “อารมณ์” โดยใช้อธิบายสภาวะอารมณ์ที่ครอบคลุมช่วงเวลาที่ยาวนาน อาจระบุที่มาของอารมณ์ไม่ได้ และมีความเข้มข้นน้อยกว่าคำว่า “ความรู้สึก”

 Disposition คือ แบบแผนทางอารมณ์ ที่กลายมาเป็นรากฐานของการใช้ชีวิต และสามารถเปลี่ยนแปลงได้

ในทางพระพุทธศาสนา ได้บัญญัติความหมายของคำว่า “อารมณ์” ไว้ว่าคือ สิ่งที่ถูกรับรู้ ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส สิ่งที่ถูกรับรู้ทางกายและใจ ส่วนคำว่า “ความรู้สึก” ถูกบัญญัติด้วยคำว่า “เวทนา” ประกอบด้วยสุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา และมีทั้งเวทนาทางกายและเวทนาทางใจ

ในอีกทางหนึ่ง ที่เราจะสามารถเข้าใจความหมายของอารมณ์และความรู้สึกได้อย่างแท้จริง คือ การย้อนกลับมาที่ร่างกายของเรา กลับมารู้สึกตัว

“การรู้สึกตัว”
จะทำให้เราเห็นอารมณ์ได้ชัด
และเข้าใจความหมายที่แท้จริงว่า
“ตอนนี้ เรากำลังรู้สึกอย่างไร“