ภาวะผู้นำในทฤษฎีเอ็กซ์และทฤษฎีวาย (Theory X and Theory Y)

ทฤษฎีเอ็กซ์ - ทฤษฎีวาย คือ ทฤษฎีภาวะผู้นำที่เกิดจากทัศนะของผู้นำที่มีต่อทีมงาน โดยแบ่งเป็น 2 ทัศนะ ทัศนะหนึ่งมองว่า ทีมงานของเขาเป็นคนไม่ชอบทำงาน เกียจคร้าน ขาดความรับผิดชอบ จำเป็นต้องข่มขู่ และ ควบคุมอย่างเข้มงวดจึงจะเกิดผลงานได้ ทัศนะนี้ เรียกว่า ทฤษฎีเอ็กซ์ (Theory X) อีกทัศนะหนึ่งมองว่าทีมงานของเขาชอบทำงาน ขยัน มีความรับผิดชอบ ต้องการเพียงการสนับสนุน และ กำลังใจเท่านั้น ทัศนะนี้ เรียกว่า ทฤษฎีวาย (Theory Y) (McGregor, 1960 อ้างถึงใน Breshears and Volker, 2013)

ในปัจจุบัน ทฤษฎีวาย ได้รับการยอมรับ และ เป็นแนวทางที่แนะนำสำหรับผู้จัดการในการดูแลพนักงาน บริษัทจะเจริญเติบโตขึ้นถ้าเขาบริหารจัดการด้วยความเชื่อว่า ทีมงานสามารถสร้างผลงานที่สร้างสรรค์และมีความสำคัญ มองทีมงานว่าคือสินทรัพย์ ไม่ใช่เป็นเพียงเครื่องมือ นักวิจัยด้านภาวะผู้นำในการบริหารงานด้านสังคมสงเคราะห์ อภิปรายว่า ทฤษฎีวาย เหมาะสมกว่าสำหรับคนทำงานด้านสังคมสงเคราะห์ในการมองคนที่ทำงานด้วย แต่ยังไม่มีงานวิจัยเชิงประจักษ์ที่จะตรวจสอบว่าหลักการที่คนทำงานสังคมสงเคราะห์ใช้ในการดูแลทีมงาน จะสามารถถูกถ่ายโอนไปยังการทำงานในฐานะผู้จัดการได้อย่างไร Fisher มองว่าประโยชน์ของทฤษฎีเอ็กซ์และทฤษฎีวาย ช่วยให้ผู้ที่อยู่ในตำแหน่งผู้นำสามารถเปรียบเทียบระหว่าง สิ่งที่เกิดขึ้นจริง กับ อคติของพวกเขา และบางทีอาจพบ สมมติฐานที่ผิดพลาด (Fisher, 2009, อ้างถึงใน Breshears and Volker, 2013)

สรุปว่า สมมติฐานพื้นฐานเกี่ยวกับคนในทฤษฎีเอ็กซ์ขัดแย้งกับภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) ส่วนสมมติฐานพื้นฐานเกี่ยวกับคนในทฤษฎีวาย มีความสอดคล้องกับหลักการและคุณค่าของภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) มากกว่า 

--- ดร.ธีรัญญ์ ไพโรจน์อังสุธร

แหล่งอ้างอิง: ธีรัญญ์ ไพโรจน์อังสุธร. (2564). ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวยใน "คณะดั่งกันและกัน" หมู่บ้านพลัม ประเทศไทย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยมหิดล.

งานเขียนที่เกี่ยวข้อง

• ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) โดย Elahi
• ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) โดย Chen, Zhou และ Wang
• ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) โดย Breshears และ Volker
• ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) โดย Reilly
• ภาวะผู้นำแบบเอื้ออำนวย (Facilitative Leadership) โดย Dugar
• ภาวะผู้นำในทฤษฎีเอ็กซ์และทฤษฎีวาย (Theory X and Theory Y)